Zoete aardappel
Nederlanders zijn aardappeleters. Al sinds we ze in de 16e eeuw uit Zuid-Amerika importeerden behoren de aardappels tot onze basisvoedingsmiddelen. De afgelopen jaren wint echter een nieuwe knol met een erg vergelijkbare naam terrein: de zoete aardappel, of ook wel bataat.
Anders dan de naam zou vermoeden zijn aardappels en bataten geen familie van elkaar. De gewone aardappel hoort bij de nachtschadefamilie, terwijl de zoete tegenhanger onderdeel is van windefamilie.
In Nederland is de zoete aardappel de afgelopen jaren steeds populairder geworden. De bataat heeft een gezond imago, waar meer en meer op wordt ingesprongen. Zo vind je bij steeds meer restaurants friet van zoete aardappel - sweet potato fries - op de menukaart of worden gerechten geserveerd met zoete aardappelpuree in plaats van gewone. Ook de supermarkt biedt steeds meer gemaksproducten met zoete aardappel aan. Van zoete aardappel spread tot zoete aardappel blokjes en van in een soeppakket tot in potjes babyvoeding.
OORSPRONG
De zoete aardappel komt waarschijnlijk oorspronkelijk uit Centraal-Amerika. Eind 15e eeuw, wanneer Europeanen naar Amerika gaan reizen, wordt de zoete aardappel ook in Europa geïntroduceerd.
Het duurt nog wel lang voordat de zoete aardappel aan populariteit wint. Nederland is, na Groot-Britannië, een van de eerste landen waar de zoete aardappel is ingeburgerd als knolgroente.
ZOETE AARDAPPEL IN NEDERLAND
Zoete aardappels worden vaak geïmporteerd. Nederland is hét land voor de zoete aardappel import. In 2021 importeerden we 185.000 ton zoete aardappels. Vergeleken met Groot-Britannië, waar ze 129.400 ton zoete aardappels importeerden is dit erg veel. We eten ze dan ook niet allemaal zelf op, want 80% is bedoeld voor de export naar andere landen.
Naast de zoete aardappels die geïmporteerd worden, neemt de zoete aardappelteelt in Nederland ook een vlucht. Dit is niet vanzelfsprekend; de zoete aardappel houdt van warmte. Om te kunnen groeien heeft hij een grondtemperatuur van ten minsten 15°C nodig. Ook vergt de teelt van zoete aardappels nog veel handwerk. Daarom wordt er nog volop geëxperimenteerd hoe de teelt geoptimaliseerd kan worden.
Seizoen
Zoete aardappels hebben een lang teeltproces en hebben veel warmte nodig om te groeien. Ze groeien in de zomer en worden vervolgens zo laat mogelijk geoogst, maar wel vóór de eerste nachtvorst. Over het algemeen worden Nederlandse zoete aardappels in oktober of uiterlijk november geoogst.
GEZONDHEID
De zoete aardappel heeft een erg gezond imago. Zo bevatten ze onder andere veel meer beta-caroteen. Beta-caroteen helpt bij de bescherming van de huid tegen zon en UV straling, dus zoete aardappels zijn heel geschikt om in de zomer op tafel te zetten.
Daarnaast bevatten ze ook veel retinol, wat staan ze ook bekend om hun gehalte aan vezels en calcium.
Zijn zoete aardappels gezonder dan gewone aardappels?
De zoete aardappel wordt nog wel eens gezien als gezonder alternatief voor de gewone aardappel.
In onderstaande tabel worden een aantal voedingsstoffen van zoete aardappels met die van gewone aardappels vergeleken. De zoete aardappel bevat meer calorieën en meer koolhydraten dan de gewone aardappel. Ook bevat de zoete aardappel meer vezels.
| Voedingsmiddel | kJ (kJ) | kcal (kcal) | Water (g) | Eiwit (g) | Vet (g) | Koolhydraten (g) | Vezel (g) |
| Aardappelen rauw | 371 | 88 | 77 | 2 | 0 | 19 | 1,8 |
| Aardappel zoete rauw | 413 | 98 | 73,7 | 1,2 | 0,3 | 21,3 | 2,4 |
bron: NEVO online
Meer calorieën en meer koolhydraten wordt niet altijd per se als iets gezonds gezien. Hoe kan het dan dat zoete aardappels toch als heel gezond worden gezien? Om de twee aardappels goed te kunnen vergelijken is het belangrijk om er rekening mee te houden dat er verschillende types koolhydraten bestaan. Gewone aardappels bevatten vooral koolhydraten afkomstig uit zetmeel, die relatief snel verteerd worden. De zoete aardappel bevat dan juist weer inuline wat trager verteerd wordt.
Pro’s zoete aardappel
- De bataat bevat meer vezels dan gewone aardappels, wat helpt bij de spijsvertering;
- Het calciumgehalte is hoger;
- De zoete aardappel bevat meer retinol (vitamine A), goed voor de celvernieuwing;
- Er zit veel meer beta-caroteen in zoete aardappels. Dit helpt niet alleen voor goede ogen, maar zorgt ook voor extra bescherming tegen UV-straling.
Pro’s gewone aardappel
- Gewone aardappels bevatten iets minder calorieën en koolhydraten dan zoete;
- De grotere hoeveelheid vitamine B6 helpt bij de stofwisseling
- Gewone aardappels bevatten meer eiwitten
- In gewone aardappels zit meer folaat, de natuurlijke vorm foliumzuur (vitamine B11), wat onder andere belangrijk is voor de aanmaak van rode bloedcellen.
Zowel zoete als gewone aardappels passen bij een gezond voedingspatroon. De een is niet per se beter dan de ander. Afwisselen tussen gewone en zoete aardappels zorgt ervoor dat je van de gezondheidsvoordelen van beide kunt profiteren.
GEBRUIK
Veel van wat je met een gewone aardappel kunt, kan ook met de zoete aardappel. Koken, verwerken in stamppot, bakken, poffen: het kan allemaal.
Er zijn natuurlijk ook gerechten waar een zoete aardappel niet als een vervanger voor de gewone dient, maar waar hij zelf echt goed tot z’n recht komt.
Vanwege de Zuid-Amerikaanse oorsprong doet de zoete aardappel het heel goed in Mexicaanse gerechten. Een gerecht dat het altijd goed doet én heel goed vegan te maken is Chili con carne, wat dan Chili sin carne wordt. Probeer bijvoorbeeld eens deze Chili sin carne van The Vegan Effect ↗️. Ze zijn ook erg lekker als vulling voor taco’s.
Zoete aardappels laten zich ook heel goed in de oven grillen. De gegrilde variant is zo uit de oven al heel lekker, zoals in deze traybake met bimi en sesam, maar laat zich ook goed verwerken tot een heerlijke, maar heel makkelijke burger met zwarte bonen. Wil je het liever nog simpeler? Deze frietjes doen het altijd goed.
---
Srisuwan, S., Sihachakr, D., & Siljak-Yakovlev, S. (2006). The origin and evolution of sweet potato (Ipomoea batatas Lam.) and its wild relatives through the cytogenetic approaches. Plant Science, 171(3), 424-433. ↗️
CBI. (2023). The European market potential for sweet potatoes cbi.eu ↗️. ↗️ ↗️
Boom, N. van der. (2020). Zoeteaardappelteelt wordt snel volwassen. Nieuwe Oogst ↗️ ↗️
NEVO-online versie 2021/7.1. RIVM. Bilthoven, Nederland. nevo-online.rivm.nl ↗️ ↗️
Cartabiano-Leite, C. E., Porcu, O. M., & de Casas, A. F. (2020). Sweet potato (Ipomoea batatas L. Lam) nutritional potential and social relevance: a review. history, 11, 23-40. ↗️
